Knie

De knie is een van de zwaarst belaste gewrichten van het menselijk lichaam. Het kniegewricht heeft een grote beweeglijkheid, maar is niet erg stabiel.

De knie is een scharniergewricht, deze vormt de schakel tussen het bovenbeen en het scheenbeen. Het kniegewricht kan buigen, strekken, draaien en glijden. Met een gezonde knie kan het been vrij bewegen en worden schokken, die ontstaan door lopen en rennen, opgevangen.

De knie is het grootste gewricht in het menselijk lichaam, dat ook het zwaarste wordt belast. Daarom is het risico op blessures of aandoeningen aan de knie aanzienlijk. Knieklachten kunnen veel verschillende oorzaken hebben.

We kunnen de klachten onderverdelen in acute en chronische kniepijn. Voor een optimale behandeling is het van belang de oorzaak van de klachten te achterhalen.

Acute Kniepijn:

Acute kniepijn ontstaat vaak door blootstelling aan externe krachten. Bewegingen als gelijktijdig buigen en draaien, of plotseling stoppen waarbij de knie hoge schuifkrachten te verduren heeft, zijn met name risicovol. In dergelijke gevallen treedt de pijn direct op. Veelvoorkomende knieblessures:

• Kneuzingen: na een stoot, klap of val komt er (meestal buiten het gewrichtskapsel) vocht in de knie, die na enig verloop van tijd de kenmerkend blauw-rode verkleuring krijgt.
• Blessure door overstrekken: hierbij worden spieren, gewrichtsbanden, het kapsel en de pezen rondom het gewricht beschadigd. Naast een vochtophoping en pijn merkt de patiënt vaak ook dat de knie gedurende langere periode minder stabiel is.
• Spier- en peesscheuringen: bij gezonde personen ontstaan kruisbandscheuringen gewoonlijk alleen als de knie aan extreme krachten wordt blootgesteld. Gescheurde kruisbanden, peesaanhechtingen of kniepezen gaan gewoonlijk gepaard met vocht in de knie, ernstige functiebeperking en minder stabiliteit.
• Gescheurde meniscus: ontstaat vaak door het gelijktijdig draaien en buigen van de knie. De meniscus kan helemaal of gedeeltelijk van het scheenbeen afscheuren. Naast de kenmerkende 'meniscuspijn' en (bloederig) vocht in de knie, kan het verschuivende meniscusmateriaal tussen de twee botten functiebeperkingen veroorzaken waardoor de knie 'op slot' gaat. Schade aan de meniscus zien we meestal aan de buitenzijde van het gewricht (mediale of binnenste meniscus).
• Gescheurde kruisbanden: bij hoge schuifkrachten in het kniegewricht kunnen de kruisbanden scheuren. Bijzonder risicovol zijn stopbewegingen, van richting veranderen en externe krachten die niet door het omringende spierweefsel kunnen worden opgevangen omdat ze te snel of te hard zijn. Meestal is het de voorste kruisband die scheurt.

Chronische Kniepijn

Chronische kniepijn is een doorlopend proces. De pijn neemt met de maanden of jaren toe. De pijn is meestal erger als de knie wordt belast of daarna. Vaak hebben mensen ook last van 'opstartpijn', d.w.z. na een paar stappen ebt de pijn weer wat weg, om weer toe te nemen als de knie verder wordt belast. Chronische kniepijn kan het gevolg zijn van slijtage of gewrichtsontstekingen.

• Primaire osteoartritis van de knie: dit is slijtage van het gewrichtskraakbeen. Door de kraakbeenafbraak glijden de oppervlakken minder goed over elkaar, wat een constante wrijving in het gewricht veroorzaakt. Dit veroorzaakt vochtophopingen, pijn en 'op slot gaan', stijfheid en verminderde beweeglijkheid van het gewricht. Osteoartritis van de knie kan diverse oorzaken hebben. Het kan een secundair symptoom zijn van een beschadiging van het gewrichtskapsel of een standafwijking van de benen (X-stand of O-stand). Andere oorzaken zijn ziekten en ontstekingen.
• Reumatische gewrichtsontsteking: een chronische reumatische gewrichtsontsteking verloopt meestal in fases en hierbij vallen de cellen van het eigen immuunsysteem de synoviaal vlies aan. Hierbij komen ontstekingssubstanties vrij die het bindweefsel en gewrichtskraakbeen aantasten. Omdat de klachten in het begin nogal vaag kunnen zijn, worden deze vaak niet direct aan artrose toegeschreven. Dit gaat vaak gepaard met koorts, gewichtsverlies en vermoeidheid. Deze fase kan geleidelijk, maar ook abrupt beginnen. Bekende bewegingsklachten als ochtendstijfheid treden bij artrose aan de knie vaak pas later op. De gewrichten zijn dan stijf en pijnlijk. Verder is er sprake van roodheid, zwelling en pijn.
• Patellofemoraal pijnsyndroom (pijn achter de knieschijf): dit syndroom is vaak de oorzaak van pijnklachten aan de voorzijde van de knie. Het treft met name jonge vrouwen en het veroorzaakt geen structurele veranderingen aan het gewrichtskraakbeen. Door diverse mechanische oorzaken kan de knieschijf bij deze aandoening ook naar buiten verschuiven, wat zeer pijnlijk is. Vaak gebeurt dit als het gewricht overmatig wordt belast, bijvoorbeeld tijdens het sporten, in combinatie met zwakke heupspieren, een standafwijking van de voet of bij een onbalans van de dijspieren.

Diagnose

De arts zal eerst een aantal vragen stellen over de klachten en de bijbehorende symptomen. Daarbij is het van belang dat er wordt gevraagd hoe lang er al sprake is van pijnklachten, wat de exacte locatie van de pijn is en wanneer deze met name optreedt. Om de oorzaak van de kniepijn beter te kunnen vaststellen, moeten ook eventuele bestaande aandoeningen, letsel of eerdere blessures worden meegewogen. Vervolgens wordt de knie grondig onderzocht met behulp van diverse bewegingstesten. De arts kan aan de hand van de klachten bepalen waar en in welke mate er sprake is van beschadiging van de knie (bv. zwelling, vochtuitstorting, beperkt bewegingsbereik).

Er kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn om de oorzaak van de pijn te kunnen achterhalen. Dit kan een röntgenfoto, echo, CT-scan, knie-artroscopie of gewrichtsaspiratie (afzuigen van gewrichtsvocht) zijn.

Behandeling

De behandeling hangt af van de oorzaak van de knieklachten. Vaak is het voldoende het betreffende kniegewricht te ontzien. In sommige gevallen kan de arts ook besluiten om de knie te opereren. Na een dergelijke ingreep is het meestal van belang de juiste orthese te dragen en de spierstructuren d.m.v. fysiotherapie te versterken. Een aangemeten brace of orthese is een niet-chirurgische methode om het kniegewricht te stabiliseren, de knie te ontlasten of het kniegewricht te geleiden en de pijn te verlichten.